Regie: Michael Glawogger & Monika Willi | Duur: 105 minuten | Taal: Duits & Engels | Kijkwijzer: AL
“Meestal is afscheid onnodig theatraal, want vroeg of laat zie je elkaar toch weer. En zo niet, dan weet je dat niet als je afscheid neemt.” Een overpeinzing van Michael Glawogger (1959), die korte tijd later overleed en wiens laatste omzwervingen zijn te zien in Untitled. “Ik wil simpelweg een jaar lang over de wereld reizen en alles filmen wat ik tegenkom”, zegt de Oostenrijkse cineast aan het begin van zijn documentaire. Monika Willi, ervaren editor en jarenlang Glawoggers rechterhand, voltooide zijn werk.
De film neemt de kijker mee door de Balkan via Italië tot in het Noordwest-Afrikaanse land Liberia, waar Glawogger in april 2014 bezweek aan malaria. “Het is de doodsteek voor vrijheid om elke mogelijke ramp te voorzien, het leven te plannen, en geen rekening te houden met het moois dat dan kan gebeuren als zulke beperkingen worden genegeerd.” En dus negeert Glawogger tijdens zijn reis die beperkingen, en is zijn Untitled niets meer dan een verzameling observaties; een mozaïek van een nomade die het liefst wil verdwijnen. “Verstop me alsjeblieft en zeg niemand dat ik hier ben.”
Geen thema, geen plot, geen dialogen. Niets wordt geschapen in Untitled, alles ís gewoon. Hoofdpersoon is Homo sapiens, de locaties zijn uiteenlopend. Zo zien we in Koidu (Sierra Leone) hoe men hele zandvlaktes afgraaft op zoek naar diamanten. En dwalen we verloren rond in voormalig Bosnië-Herzegovina, waar de littekens van de oorlog nog altijd springlevend zijn. Tragisch zijn ook de beelden van vrouwen, kinderen en zelfs geiten die zich op bergen afval storten, als ware het een feestmaal. “De vlaggenstok van een verdrinkende wereld was gemaakt van oud metaal”, analyseert Glawogger de staat van onze menselijke beschaving.
Untitled is cinema is zijn meest pure vorm; de beelden ontlokken je geen oordeel, hoogstens ontroering. Glawoggers teksten zijn daarbij van poëtische schoonheid. “Ro Messi Mourinho Boate Roo ri al Drogba”, besluit voice-over Fiona Shaw een van de mooiste segmenten in de film. Wordt “Ro Messi Mourinho Boate Roo ri al Drogba” het lofdicht van een nieuw era waarin de spraakverwarring voltooid verleden tijd is? Kijk naar Untitled: een fascinerende zwanenzang van een man die zich vier maanden en 19 dagen lang liet leiden door zijn nieuwsgierigheid en intuïtie.
