Regie: Andrey Zvyagintsev | Duur: 140 minuten | Taal: Russisch | Kijkwijzer: 12 jaar
In Leviathan woont Kolya (Aleksey Serebryakov) met zijn vrouw Lilya (Elena Lyadova) en zoon Roma in een vissersdorpje aan de Barentszzee (Noord-Rusland). Zijn zelfgebouwde huis, eigen autoreparatiebedrijf en een stuk landbouwgrond maken deel uit van het perceel waar burgemeester Vadim (Roman Madyanov) zonder pardon beslag op legt. In de ongelijke strijd tegen Vadim, zelf niet meer dan een stroman, kan Kolya rekenen op de diensten van zijn jeugdvriend en Moskouse advocaat Dima (Vladimir Vdovichenko). Dima tracht de onwettige handelswijze van Vadim via het gerecht aan de kaak te stellen. Tevergeefs, waarop hij besluit om Vadim niet langer via legitieme wegen aan te pakken. Genadeloos machtsvertoon in de vorm van intimidatie valt de advocaat hierop ten deel.
Halverwege de zeventiende eeuw waren de koninkrijken Engeland, Schotland en Ierland verwikkeld in een reeks burgeroorlogen. Tegen deze achtergrond schreef de Engelse filosoof Thomas Hobbes (1588-1679) in 1651 zijn bekendste werk: Leviathan De titel refereert aan het gelijknamige mythische zeemonster dat in het Oude Testament wordt beschreven. De onoverwinnelijke macht die dit wezen symboliseert, is volgens Hobbes ook weggelegd voor de staat. Regisseur Andrey Zvyagintsev schetst in Leviathan de ondergang van het individu als gevolg van de krachtige alliantie tussen de Russische overheid en de Russisch-orthodoxe kerk. Onder Michail Gorbatsjov luidden ‘glasnost’ (openheid) en ‘perestrojka’ (hervorming) de ondergang van de Communistische Partij in en daarmee het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Maar blijkens Leviathan is drie decennia later van een transparante en vooral rechtvaardige staat in Rusland nog altijd geen sprake.
Zvyagintsev levert met het uiterst sombere Leviathan een magistraal portret af van een land waar de goddeloze moraal alleenheerser is. Alles in de film klopt. Het geweldige scenario wordt gedragen door acteerwerk van een waanzinnig hoog niveau. In dit verband spant acteur Roman Madyanov de kroon. Waar de anderen toestemming van Zvyagintsev kregen om met alcohol in hun bloed de set te betreden, deed Madyanov dit niet. Uitgerekend híj speelt de sterren van de hemel in de afschuwelijke rol van vadsige ‘gezagsdrager’ zonder scrupules.
Ook het decor is exemplarisch voor de teloorgang van de menselijke waardigheid. De film zit vol indringende shots van het troosteloze landschap dat zich bijna, zeker figuurlijk, aan het einde der aarde moet bevinden. Tel hierbij op dat de apocalyptische muziek van Philip Glass niet beter gekozen had kunnen worden. Conclusie: Leviathan is een artistiek meesterwerk dat een zielsberoering teweegbrengt. Een diepe buiging voor Andrey Zvyagintsev.
