Regie: Halina Reijn | Duur: 108 minuten | Taal: Nederlands | Kijkwijzer: 16 jaar

“Lukt het jou om echt contact met hem te maken?” Dat vraagt Alex aan zijn collega Nicoline in Instinct, het regiedebuut van schrijfster Halina Reijn. Direct veer ik op: zou het dan nu gaan gebeuren? Gaat met zijn vraag het stoplicht op groen voor wat meer finesse, wat meer esprit? Treurig genoeg niet: Instinct blijft hopeloos aan de oppervlakte steken, ondanks lichtpunt Carice van Houten.

Nicoline (Van Houten) begint aan een nieuwe job in een tbs-kliniek. Daar krijgt ze de supervisie over Idris (Marwan Kenzari), die een aantal ernstige zedenmisdrijven heeft begaan. Toch staat Idris op het punt om voor het eerst in jaren op onbegeleid verlof te gaan; zijn behandelteam is immers zeer te spreken over de vooruitgang die hij heeft geboekt. Maar Nicoline vertrouwt hem niet.

De eerste keer dat Nicoline Idris spreekt, neemt laatstgenoemde de woorden “eerste afspraakje” in de mond. Pardon? Het is in Idris’ ogen niet zo chic om bij zo’n eerste date uit te wijden over de afschuwelijk zaken die hij – ik verwoord het even ‘op z’n Instincts’ – op zijn cv heeft staan. Direct is duidelijk dat hij een player is, iemand die de spelregels bepaalt. Nicoline, een zogenaamd ervaren psychologe, gaat dan al bijna knock-out. Waarom voert Reijn de spanning niet stapje voor stapje op? De scheve machtsverhoudingen, sowieso al een vreemde gewaarwording, krijg je als een kwak modder in het gezicht gesmeten. De thriller die Instinct poogt te zijn is daarmee al dood en begraven.

Na dat eerste gesprek zijn de kaarten dus al geschud. Het tweede gesprek eindigt met een klap van Idris op de tafel, gevolgd door een scherpe cut. Pas op hoor, anders doe ik je wat aan! Mijn god. Subtiliteit schittert door afwezigheid in Instinct. Nul komma nul spanningsopbouw, platte karakters en een emotionele armoede van heb ik jou daar. De moeder van Nicoline bijvoorbeeld. Ze is een uithuilhonk voor haar dochter, maar verder blijft mama een vaag figuur. Of Nicoline’s stagiaire Marieke, die bij wijze van leermoment de plek van haar mentor overneemt en, lacherig, het gesprek met Idris aangaat. Bizar. Idris was toch een zware crimineel? Marieke (Marie-Mae van Zuilen) benadert hem alsof we hier met de knuffelbeervariant van Badr Hari te maken hebben. Telkens als je denkt dat het niet gekker kan, verlegt Instinct de grenzen.

Carice van Houten is een goed excuus om Instinct toch te gaan zien. De actrice legt, behalve de soms onnatuurlijk lange stiltes die ze laat vallen, met name richting het einde behoorlijk wat elan in haar spel, waardoor het plompe, voorspelbare verhaal een fractie aan kleur wint. Ook háár personage had aanmerkelijk volwassener en interessanter kunnen (moeten) zijn, maar zij is wel het enige spoortje van echtheid in een draak van een film.